Cegła klinkierowa - gliniany skarb
Potrzeba jest matką wynalazków. U zarania cywilizacji, w miejscach, gdzie brakowało naturalnego kamienia do budowy ludzkich siedzib, materiałem budowlanym stały się muł i glina.Mimo upływu tysięcy lat, postępu technicznego i nowoczesnych technologii, trudno znaleźć w budownictwie bardziej powszechny materiał budowlany. Cegła jest trwała, wytrzymała, nieczuła na korozję biologiczną, ognio i mrozoodporna.
Z małym udziałem człowieka
Punktem wyjścia do produkcji cegły jest dobrej jakości glina (ilasta, morenowa, wstęgowa, łupkowa, mułowa lub lessowa) oraz kwarc (piasek). Zakłady produkcyjne lokalizuje się (jak np. Röben w Środzie Śląskiej) w bezpośredniej bliskości bogatych złóż wysokiej klasy. Drugim niezwykle ważnym warunkiem jest jak najlepsze wymieszanie gliny przed formowaniem cegieł. Dlatego w kopalni wydobywa się ją, zbierając cienkie warstwy z powierzchni wyrobiska. Wszystkie surowce i dodatki mieszane są z wodą w odpowiednich proporcjach i rozdrabniane mechanicznie podczas tzw. przerobu wstępnego w gniotowniku. Następnie na walcach i w mieszadle surowiec powoli nabiera jednolitej konsystencji i staje się masą plastyczną gotową do produkcji.
- W takim stanie trafia do tzw. dołownika na „leżakowanie” – opowiada Teresa Kopiec, kierownik laboratorium w firmie Röben - Poszczególne składniki przenikają się, wyrównują się ich właściwości fizyczne i chemiczne.
Dla zachowania odpowiedniej wilgotności masa w dołowniku przykrywana jest folią. Dołownik zasypywany jest surowcem poziomo i równomiernie, za to do produkcji wydobywa się go z ukopu pionowego. Pozwala to na jeszcze dokładniejsze wymieszanie masy.
- Parametry masy plastycznej, która jest transportowana do dołownika są systematycznie sprawdzane przez w laboratorium. Jeśli wszystkie określone wymogi są spełnione, masa może być użyta to produkcji – dodaje T. Kopiec.
Od zera do bohatera
Teraz przychodzi czas na odpowiednie formowanie surowca. Materiał jest rozdrabniany i nawilżany w przecieraku sitowym. Maszyna ta podaje również glinę do poszczególnych pras. Początek to formowanie prefabrykatu w prasie próżniowej. Właśnie w prasach przygotowana masa plastyczna nabiera powoli znajomego wyglądu. Prasa odpowietrza surowiec, kształtuje go w pasma i wyciska w odpowiedniej formie. Podłużne zewnętrzne brzegi świeżo sprasowanego materiału (przyszłe wozówki) mogą otrzymać charakterystyczną strukturę powierzchni (gładką lub ryflowaną). Tak przygotowane pasma masy dzielone są w tzw. ucinaczu, który najpierw tnie ja na półtorametrowe odcinki, a następnie fragmentuje do wielkości znormalizowanych cegieł.
Efekty specjalne
Teraz cegła gotowa jest już do suszenia. Automatyczne urządzenia układają pojedyncze warstwy cegły na specjalnej ramie i transportują do suszarni. Przed wypaleniem wilgotność cegieł musi zostać obniżona do jednego procenta. Suszarnia korzysta z gorącego powietrza ze strefy chłodzenia pieca, a sam proces trwa niespełna trzy doby.
- Dobór składników ma wpływ na przyszły kolor cegieł. Jednak po ich wysuszeniu, a przed wypaleniem można poddać je angobowaniu. Umożliwia to tworzenie układu barw nieosiągalnych za pomocą innych technik – wyjaśnia Bolesław Zieliński – kierownik produkcji, odpowiedzialny za pracę klinkierowni. Podczas angobowania pistolety natryskowe nakładają szlachetną glinkę na część czołową i wozówkową cegły.
Piec, czyli jak uwieńczyć dzieło
Piec do wypalania cegieł ma 140 m długości, mieści się w nim 50 wózków jednocześnie. Wypalanie trwa dwie i pół doby. Najpierw wózki przejeżdżają przez strefę podgrzewania, a następnie do głównej strefy tzw. wypału. W głównej części pieca temperatura dochodzi do 1050 oC. Ułożenie cegieł na wózkach i konstrukcja pieca, która wykorzystuje palniki gazowe pozwalają na równomierne wypalenie każdej sztuki. Technologia wypalania, tzw. redukcja gazu, to kolejny, trzeci czynnik wpływający na uzyskany kolor ceramiki. Cały proces kontrolowany jest komputerowo. Gotowe cegły podczas szczegółowej kontroli jakości są sortowane i przygotowywane do transportu na paletach.
Przez wieki
W rejonie biblijnego Ur czy Jerycha archeolodzy wciąż odkrywają ślady ceglanych budowli datowanych nawet na 6000 lat przed naszą erą. Babilon i Perska Suza do dziś zachwycają kolorowymi klinkierowymi mozaikami tworzonymi kilkaset lat przed Chrystusem. Popularność cegły trwa po dziś dzień. Dzięki Imperium Rzymskiemu cegła trafiła i rozprzestrzeniła się w całej Europie. Czasy bliższe współczesności nie umniejszyły wyjątkowego znaczenia tego materiału. Najwyższy budynek ceglany świata (a krótko nawet w ogóle najwyższy na świecie) to zaprojektowany przez Wiliama Van Alena Chrysler Building w Nowym Jorku o wysokości 318,8 m. Nie stronią od niej i projektanci domów jednorodzinnych.
To dobrze, ze naturalny urok cegły nie zmienia się od wieków. Chyba nie mogło być inaczej skoro stworzyły ją żywioły natury: ziemia, woda, powietrze i ogień - z „niewielkim” udziałem człowieka.
Źródło: Röben Ceramika Budowlana Sp. z o.o.
