NORBLIN

W 2008 roku przetoczyła się burza medialno-społeczna nt. terenów i obiektów budowlanych po dawnej fabryce Norblina. Nie będę informować kto i dlaczego został uwłaszczony na tym terenie a kto wydziedziczony. Nie będę oceniać zachowań różnych wysokich urzędów i szacownych instytucji i powodów dla których podpisywane były takie a nie inne pisma i porozumienia. Nie będę się wypowiadać nt. kulturowych i historycznych wartości obiektów budowlanych znajdujących się na terenie dawnej fabryki Norblina. Pozwalam sobie zwrócić uwagę na techniczny aspekt obiektów budowlanych jakie znajdują się na terenie dawnej fabryki Norblina oraz spełnianie wymagań ustawy – Prawo budowlane.

Zabudowę na terenie dawnej fabryki Norblina przy ul. Żelaznej 51/53 w Warszawie (foto 1) stanowią w niewielkiej części obiekty z przed 1939 roku i odbudowane po wojnie a w przeważającej większości obiekty wzniesione w okresie po II Wojnie Światowej. Ze względu na trudny okres w jakim powstały oraz przemysłowe przeznaczenie, budynki te od samego początku przedstawiały małą wartość techniczną i charakteryzowały się niską jakością.

Do 1982 roku w budynkach tych swoją działalność produkcyjną prowadziła Walcownia Metali „Warszawa”. Budynki stanowiły zabezpieczenie dla prowadzenia produkcji przemysłowej. Jak wynika m.in. ze zdjęć przedstawionych w opracowaniu z 1982 roku [1] budynki były zaniedbane a na terenie panował nieład. Ocenia się, że budynki w tym czasie znajdowały się w złym stanie technicznym oraz wymagały gruntownych remontów i zabezpieczeń. 

Od 1982 roku zarządcą (w rozumienia ustawy - Prawo budowlane) obiektów na terenie dawnej fabryki Norblina było Muzeum Techniki. Mimo zgłaszanych różnych wątpliwości należy przyjąć, że obiekty te w latach 1982 i 1984 zostały wpisane do rejestrów zabytków.

Okres obejmujący ćwierć wieku, od 1982 do 2008 roku, nie można uznać za korzystny dla substancji budowlanej na terenie dawnej fabryki Norblina. Nie przeprowadzono w tym czasie żadnych poważnych prac budowlanych, które w istotny sposób poprawiłyby kondycję techniczną budynków. Stopniowo poszczególne budynki lub ich części adoptowano do nowych funkcji. Kolejne przemysłowe obiekty lub ich fragmenty były przystosowywane do funkcji hal ekspozycyjnych, zaplecza magazynowego, pomieszczeń biurowych, budynków użyteczności publicznej (teatr) itp.

Przystosowywanie budynków do nowych funkcji odbywało się przy minimalnych nakładach bez usprawnienia konstrukcji budynków lub istotnych elementów budynków. Adaptacja odbywała się przez wykonanie (wybicie) nowych otworów lub likwidację (zamurowanie) istniejących, przez zastosowanie elementów maskujących i wykończeniowych (przepierzenia, sufity podwieszone itp.), przez odnowienie jedynie fragmentów fasadowych. Niektóre budynki lub ich części nigdy nie zostały doprowadzona do stanu używalności (np. hala Rurowni II od bardzo dawna bez pokrycia dachowego bo na początku lat 90-tych ubiegłego wieku został przerwany (nieukończony) remont tej hali).

Prace adaptacyjne spowodowały niekiedy istotne zmiany wyglądu fragmentów budynków albo zasadniczą zmianę funkcji budynku (np. budynek Czyszczalni zamieniony na teatr).

Nigdy nie zostały zinwentaryzowane podziemia na terenie dawnej fabryki Norblina. Prawdopodobnie znajdują się tam obszerne piwnice gdzie m.in. były strzelnice dla testowania produkowanej broni.

We fragmentach niektórych budynków oraz w niektórych miejscach terenu (foto 2) panuje bałagan swoim wyglądem przypominający raczej nielegalne wysypisko śmieci niż zbiór eksponatów muzealnych. 

Budynki lub części budynków były użytkowane przez różne firmy i instytucje. Wynajmujący pomieszczenia nie byli zainteresowani przeprowadzeniem poważnych prac remontowych lecz preferowali tanie, tymczasowe rozwiązania. Dla budynków tych nie ma książek obiektów i nie były wykonywane żadne okresowe przeglądy techniczne.

Ocenia się, że w okresie minionego ćwierćwiecza (od 1982 do 2008 roku) większość budynków na terenie dawnej fabryki Norblina uległa dalszemu zniszczeniu. Stan techniczny budynków jest zły. Elementy budynków są zużyte i wyeksploatowane. Budynki są zaniedbane a przeprowadzane budowlane prace naprawcze były powierzchowne i miały tylko doraźny, wizualny efekt.

 Wiele istotnych elementów konstrukcyjnych budynków na terenie dawnej fabryki Norblina nie spełnia wymagań podstawowych stawianych przez ustawę - Prawo budowlane. Budynki w takim stanie nie mają prawa być dopuszczone do użytkowania. 

Zdumienie budzi fakt, że w centrum Warszawy znajdują się duże obiekty budowlane, które nie mają prowadzonych książek obiektów, nie są wykonywane okresowe przeglądy, nikt nie interesował się stanem technicznym tych obiektów. Jak to się dzieje, że eksploatowanymi w centrum Warszawy, wpisanymi do rejestru zabytków obiektami budowlanymi, dla których nie przestrzega się elementarnych praw budowlanych, nie zainteresowały się administracja budowlana, nadzór budowlany i konserwator zabytków?

Konserwator zabytków zainteresował się budynkami na terenie dawnej fabryki Norblina w trakcie zmian własnościowych tego terenu. Występując przeciw zamierzeniom nowych właścicieli, w maju 2008 roku, Konserwator zabytków zapowiedział, że będzie bronić zabytku. – „Będzie wojna o każdą cegłę”[2]. Specjalistom wykonującym ekspertyzy techniczne budynków, Konserwator zabytków stawiał zadziwiające wymagania i nie dopuścił do pobierania próbek do badań. Po kolejnej zmianie właściciela terenu dawnej fabryki Norblina, Konserwator zabytków zmienił zdanie i w grudniu 2008 roku oświadczył, że „Hale w najgorszym stanie może [inwestor] rozebrać, ale potem odtworzyć” [3].

Los budynków dobrze oddaje nazwa jednej z uliczek na terenie dawnej fabryki Norblina (fot. 3) „Ulica Niespełnionych Nadziei”.

 

Artykuł dodał: Kamil Bielicki